ΠΟΝΟΣ ΣΤΗ ΔΕΞΙΑ ΑΝΩ ΚΟΙΛΙΑ

Ο πόνος στη δεξιά άνω πλευρά της κοιλιάς μπορεί να οφείλεται σε διάφορες καταστάσεις. Η ηλικία, το φύλο και η γενική κατάσταση του ασθενούς καθορίζουν τη λίστα με τις πιθανές διαγνώσεις. Το ιστορικό και η φυσική εξέταση βοηθούν επίσης στην επιλογή μιας από τις διαφορετικές διαγνώσεις (διαφορική διάγνωση). Στοιχεία όπως η ξαφνική ή η σταδιακή έναρξη του πόνου, η απώλεια βάρους, ο πυρετός, η γενική ατονία και συμπτώματα από το έντερο ή κατά την ούρηση μπορούν επίσης να βοηθήσουν στη σωστή διάγνωση. Είναι σημαντικό να αποφασισθεί εάν υπάρχει περίπτωση σοβαρού ενδοκοιλιακού προβλήματος (οξεία κοιλία).

Ο ιατρός Σ.Κ.Χειρίδης θα σας κάνει πρώτα κάποιες ερωτήσεις σχετικά με τον πόνο: που είναι ο πόνος; μπορείτε να δείξετε το σημείο του πόνου με το ένα σας δάχτυλο ή είναι πιο διάχυτος και προς τα πού διαχέεται; Πότε άρχισε; Άρχισε ξαφνικά ή σταδιακά; Είναι συνεχής ή έρχεται και φεύγει; Μοιάζει με μαχαιριά, κάψιμο ή είναι πιο βύθιος; Υπάρχουν παράγοντες που τον βελτιώνουν ή τον χειροτερεύουν;  Θυμηθείτε να ενημερώσετε τον ιατρό σας για συνοδά συμπτώματα όπως πυρετό, βήχα ή τσούξιμο κατά την ούρηση. Επίσης να αναφέρετε τυχόν ανορεξία, αλλαγή στο σωματικό σας βάρος, τις εντερικές συνήθειες, το χρώμα και τη σύσταση των ούρων. Δηλώστε αν είστε καπνιστής ή αν καταναλώνετε συχνά αλκοόλ. Θυμηθείτε να απαριθμήσετε όλα τα φάρμακα που παίρνετε. Τέλος, θυμηθείτε εάν υπάρχουν χρόνιες ασθένειες στην οικογένεια.

Ο πόνος δεξιά πάνω στην κοιλιά μπορεί να σχετίζεται με προβλήματα από το συκώτι (ήπαρ) ή τη χολή (χοληδόχο κύστη): Η ανεύρεση λίθου (πέτρας) ή πολλαπλών λίθων εντός της χοληδόχου κύστεως (που συχνά αποκαλείται "χολή") είναι πολύ συχνό φαινόμενο. Συνήθως οι χολόλιθοι δεν δημιουργούν συμπτώματα, αλλά μπορούν ανά πάσα στιγμή να προκαλέσουν πόνο ή σοβαρή φλεγμονή (χολοκυστίτιδα) και να απαιτείται αφαίρεση της 'χολής' - χολοκυστεκτομή. Οι πολύποδες στη χοληδόχο κύστη θα πρέπει να παρακολουθούνται με συχνά υπερηχογραφήματα, εκτός αν το μέγεθός τους αυξανόμενο ξεπεράσει τα 5 χιλιοστά, οπότε και στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να συζητηθεί με τον ιατρό σας το ενδεχόμενο χολοκυστεκτομής. Η κακοήθεια στη χοληδόχο κύστη είναι πολύ σπάνια. Εάν ο πόνος συνοδεύεται από πυρετό με ρίγος και ίκτερο τότε ο ιατρός θα πρέπει να διερευνήσει το ενδεχόμενο χολαγγειϊτιδας (φλεγμονής των χοληφόρων αγγείων, δηλαδή των αγγείων που μεταφέρουν τη χολή από το ήπαρ στο έντερο). Μην ξεχάσετε να αναφέρετε τυχόν τραυματισμούς στην περιοχή του ήπατος. Εάν το ήπαρ έχει μεγαλύτερες διαστάσεις απ' ότι φυσιολογικά θα πρέπει να γίνει έλεγχος για διάφορες αιματολογικές και αυτοάνοσες παθήσεις των χοληφόρων. Καρδιολογικά προβλήματα μπορεί να σχετίζονται με συμφόρηση στο ήπαρ και θα πρέπει να αναφερθούν.

Αν και κάθε ιατρός πρέπει να γνωρίζει τις παραπάνω διαγνώσεις, θα πρέπει πρώτα να αποκλείσει τα συνηθέστερα αίτια του πόνου. Εκτός από το ήπαρ και τα χοληφόρα, μερικές φορές ο πόνος πρέπει να αναζητηθεί σε άλλα συστήματα, όπως το γαστρεντερικό,  ουροποιογεννητικό, καρδιαγγειακό ακόμα και το  αναπνευστικό. Αίτια από τους ενδοκρινείς αδένες (αδένες που εκκρίνουν ορμόνες), από μολύνσεις με μικροοργανισμούς και ειδικά προβλήματα της εγκυμοσύνης και της παιδιατρικής θα πρέπει επίσης να λαμβάνονται υπόψιν.

Εντερικά αίτια πόνου στη δεξιά άνω κοιλία περιλαμβάνουν σοβαρή δυσκοιλιότητα ή κρίση ευερέθιστου εντέρου (σπαστική κολίτιδα), εκκολπώματα (παθολογικές διατάσεις του εντερικού τοιχώματος), προβλήματα στην αιμάτωση του εντέρου, μάζες και φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου (πχ νόσος Crohn). Σε ορισμένες περιπτώσεις ο πόνος οφείλεται σε σκωληκοειδίτιδα, δηλαδή φλεγμονή της σκωληκοειδούς αποφύσεως (της μικρής απόφυσης που κρέμεται από την αρχή του παχέος εντέρου, το "τυφλό"), ιδίως όταν αυτή βρίσκεται σε ασυνήθιστη θέση. Στην περίπτωση αυτή δεν θα πρέπει να καθυστερήσει η χειρουργική αφαίρεση της σκωληκοειδούς (σκωληκοειδεκτομή). Ομοίως η φλεγμονή ενός άλλου, μεγάλου εκκολπώματος που συνήθως απαντάται στο τελικό λεπτό έντερο μπορεί να ευθύνεται για τον πόνο (εκκόλπωμα Meckel). Η κατάσταση αυτή διαπιστώνεται συνήθως κατά την επέμβαση και μπορεί να συνοδεύεται από αίμα στις κενώσεις.

Φλεγμονή, πέτρες ή μάζες στον νεφρό ή στον ουρητήρα (σωληνάκι που μεταφέρει τα ούρα από τους νεφρούς στην ουροδόχο κύστη) που αποφράσσουν το ουροποιητικό και οδηγούν σε υδρονέφρωση (διάταση νεφρού) μπορούν να προκαλέσουν πόνο στην άνω δεξιά κοιλιακή χώρα.

Ο πόνος που προκαλείται από ένα διαχωριστικό ανεύρυσμα της κοιλιακής αορτής (σοβαρή βλάβη στο τοίχωμα της αορτής) συνήθως είναι εντονότερος στην πλάτη και μπορεί να ξεκινά από τον θώρακα και να φτάνει μέχρι τα πόδια. Ανευρύσματα μπορούν να παρουσιαστούν και σε άλλες αρτηρίες του σώματος. Ο πόνος της άνω κοιλίας μπορεί σπανίως να προέρχεται από καρδιολογικά αίτια. Η συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια μπορεί να οδηγήσει σε πόνο από το ήπαρ. 

Ακόμα και από τον πνεύμονα μπορεί να προκληθεί πόνος δεξιά, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση πνευμονίας του κάτω λοβού του δεξιού πνεύμονα ή στην πιο σπάνια περίπτωση πνευμονικής εμβολής που προκαλείται από την ενσφήνωση θρόμβου στα πνευμονικά αγγεία (συνήθως συνυπάρχει θρόμβωση στις μεγάλες φλέβες των ποδιών).

Ενδοκρινικά αίτια πόνου της άνω κοιλίας είναι η διαβητική κετοοξέωση (σοβαρή επιπλοκή του σακχαρώδους διαβήτη), παθήσεις των επινεφριδίων (αδένες που βρίσκονται στον άνω πόλο των νεφρών). Ο παγκρεατικός πόνος (το πάγκρεας είναι ο μεγάλος αδένας που βρίσκεται πίσω από το στομάχι) εντοπίζεται συνήθως πιο κεντρικά με αντανάκλαση προς τα πίσω, ανάμεσα στις ωμοπλάτες.

Ο πόνος μπορεί επίσης να οφείλεται σε μόλυνση από μικροοργανισμό (λοίμωξη). Ο έρπητας ζωστήρας μπορεί να παρουσιαστεί συχνά με πόνο προτού εμφανιστούν φουσκάλες στο δέρμα. Ο πόνος αυτός εντοπίζεται χαρακτηριστικά στο δέρμα. Αποστήματα (συλλογή πύου) κάτω από το διάφραγμα (τον μεγάλο θολωτό μυ που χωρίζει την κοιλιά από το θώρακα) δημιουργούν παρόμοιο πόνο. Παρόμοια ενόχληση αναφέρουν ασθενείς μετά από λαπαροσκόπηση (όπου εισάγεται διοξείδιο εντός της κοιλιάς). Ο πόνος αυτός αντανακλά χαρακτηριστικά στον ώμο.

Ιδιαίτερης αντιμετώπισης χρήζουν οι εγκυμονούσες ασθενείς με κοιλιακό πόνο, οι οποίες θα πρέπει να εξετάζονται και από γυναικολόγο. Ειδική αντιμετώπιση απαιτείται επίσης στους παιδιατρικούς ασθενείς, που παραπονιούνται εύκολα για πόνο "στην κοιλίτσα" χωρίς να δίνουν συγκεκριμένες περιγραφές ή να συνεργάζονται κατά τη φυσική εξέταση. Η μεσεντέριος λεμφαδενίτιδα αφορά σε διόγκωση των λεμφαδένων που βρίσκονται γύρω από το έντερο και συχνά προκαλεί πόνο που μοιάζει με αυτόν της σκωληκοειδίτιδας.  Στους αθλητές που τρέχουν σε αγώνες αντοχής παρατηρείται πόνος που επιστρέφει κατά διαστήματα και είναι πολύ δύσκολο να διαγνωστεί.

Προκειμένου να βοηθηθεί η διάγνωση, ο ιατρός σας θα ζητήσει ορισμένες εξετάσεις, οι οποίες συνήθως περιλαμβάνουν: γενική αίματος, ταχύτητα καθίζησης ερυθρών, CRP, ηπατικά ένζυμα, γενική ούρων και υπερηχογράφημα άνω κοιλίας. Αναλόγως τα ευρήματα ο ιατρός σας μπορεί να ζητήσει ακτινογραφία θώρακος, αξονική τομογραφία κοιλίας και/ή κολονοσκόπηση. Επί υποψίας προβλημάτων των χοληφόρων μπορεί να βοηθήσει σημαντικά η μαγνητική χολαγγειογραφία και η ERCP. Η τελευταία εξέταση μπορεί να είναι εκτός από διαγνωστική και θεραπευτική.

Ο Δρ.Χειρίδης και η επιστημονική του ομάδα με 21 χρόνια εμπειρίας στη χειρουργική, είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν σχεδόν όλες τις χειρουργικές παθήσεις που σχετίζονται με πόνο στην κοιλιά με ελάχιστα τραυματικές τεχνικές (λαπαροσκοπική και ρομποτική χειρουργική) με άριστα αποτελέσματα. Σημασία έχει η σωστή διάγνωση και η κατάλληλη ένδειξη για την ορθολογική χρήση των τεχνικών αυτών από έμπειρα πάντα χέρια...